میناکاری، هنری پنج هزارساله از دل آتش و خاک/ ساخته دست هنرمندان اصفهان، درخشان در سطح جهان
تاریخ انتشار: ۷ آبان ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۱۲۹۴۷۱۵
سابقه هنر مینا به پنج هزار و پانصد سال پیش می رسد ولی این هنر با قدمت، هنوز هم رونق خود در شهر اصفهان حفظ کرده و بخش اعظمی از بازار شهر جهانی صنایع دستی را به خود اختصاص داده است، به گونه ای که در سال گذشته هنرمندان میناکار اصفهان بالغ بر ۱۸۰ میلیارد ریال فروش دمیاشته اند.
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا به نقل از صاحب نیوز؛هنر فیروزه ای فام میناکاری روح را جلا می دهد و جان را عمر دوباره ای می بخشد وقتی به نقش و نگار آن می نگری به عمق عشق و آرامش می رسی که در پیچ و تاب نگارستان گل ها در هم گره خوروده اند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
میناکاری یا میناسازی هنری است که سابقهای در حدود پنج هزار سال دارد و از صنایع دستی محسوب میشود. امروزه این هنر بیشتر بر روی مس انجام میشود ولی میتوان بر روی طلا و نقره نیز آن را به عمل آورد. طلا تنها فلزی است که به هنگام ذوب شدن مینا اکسید نمیشود از این رو امکان اجرای طرحی همراه با جزئیات و با شباهت هر چه تمام تر بر روی مینا را ایجاد میکند در حالی که میناهای مسین و نقرهای چنین کیفیتی را ندارند.
شکلگیری مینا نیز از ترکیب اکسیدهای فلزات و چند گونه نمک در مجاورت حرارت بالا(۷۵۰ تا ۸۵۰ درجه سانتی گراد) است که رنگها در طول زمان و بر اساس دما بوجود میآیند. امروزه در ایران کانون تولید میناکاری شهر اصفهان است و استادان برجستهای در تولید آثار مینا مشغول به فعالیت هستند.
محسن شریعت یکی از همین میناکاران است که هنر دست او به کشورهای مختلفی همچون آلمان و الجزایر و امارات عربی صادر شده است به گفته او هنر میناکاری، ظرفیت ابداعات متفاوتی را دارد. در میناکاری میشود رنگهای مختلفی را ترکیب و در کوره تست کرد و به رنگفیروزهای محدود نبود. استفاده از رنگهای قرمز و نارنجی هم در سالهای اخیر رایج شده، این ابداعات باعث شده این هنر بتواند سلیقه مشتریهای متنوعی را راضی کند، بهویژهکه بسیاری از مشتریها، طرح مینا را خودشان سفارش میدهند.
وی ادامه می دهد:«تنوع مشتریهای هنر مینا آنقدر زیاد است که من هم برای مجموعهداران حرفهای ساکن اصفهان مثل استاد شاهمیوه در بازار هنر و پسر استاد صنیعزاده و مجموعهدارهای ساکن تهران مثل آقای مظفریان، آثاری میسازم و هم برای برخی فروشگاهها که آثار عامتری میخواهند.»
این استاد مینا کاری تصریح می کند: «بهجز توریستهای خارجی، مسافران داخلی هم علاقه زیادی به هنر مینا نشان میدهند، بهویژه که این آثار، آسیب زیادی هم نمیبیند، در مقابل رطوبت، مقاوم است و جلوه و شفافیت چشمنوازی دارد و بسیاری اعتقاد دارند که با نگاه به مینا، به آرامش میرسند.»
میناکاری هنری با پیشینهای در حدود پنج هزار سال است که برای زیبایی بخشیدن زیور آلات و ظروف مختلف استفاده میشدهاست. این هنر ترکیبی از آتش و خاک است که با هنر نقاشی آمیخته میگردد و نقشهای زیبایی را میآفریند. به گفته برخی کارشناسان و در پی تطبیق دادن میناکاریهای بیزانس با آثار ایرانی، این هنر در ایران شکل گرفته و سپس به دیگر کشورها رفتهاست. البته در اروپا آثاری باستانی یافت شده که پیشینهای بسیار طولانی دارند. برای نمونه شش انگشتر طلا مربوط به سیزده سده پیش از میلاد در قبرس یافت شده که نمونهای از میناکاری مرصع میباشند. همچنین مجسمه معروف زئوس که در یونان پیدا شده مربوط به پانصد سال پیش از میلاد است.
فریدون الهیاری، رئیس سازمان میراث فرهنگی وصنایع دستی و گردشگری استان اصفهان می گوید: در حال حاضر 196 رشته صنایع دستی در استان وجود دارد که از این تعداد 102 اثر ثبت یونسکو است و 300 اثر هم به ثبت ملی رسیده است.
وی ادامه می دهد: با شروع سال جاری تولید کنندگان استان اصفهان در حوزه صنایع دستی 180 میلیارد ریال فروش داشته اند که نسبت به سال گذشته افزایش چشمگیری داشته است.
رئیس سازمان میراث فرهنگی وصنایع دستی و گردشگری استان اصفهان با تاکید بر نقش هنرمندان در حفظ میراث فرهنگی وتوسعه صنایع دستی و گردشگری می گوید: بیش از 40 هزار هنرمند در رشته های مختلف صنایع دستی فعال هستندکه از این تعداد چهارده هزار و 500 نفر گواهی رسمی از میراث فرهنگی دریافت کرده اند.
اوج هنری این هنر در دوره سلجوقیان بوده که تهیه ظروف برنجی و میناکاری مرسومیت داشتهاست و این آثار به کشورهای همسایه نیز فرستاده میشدهاست. یکی از نمونههای ارزشمند این دوره «سینی آلب ارسلان» است که میناکاری بر روی نقره است و در موزه صنایع ظریفه بوستون نگهداری میشود. این اثر توسط استادی به نام «حسن الکاشانی» ساخته شده و نامش با خط کوفی بر روی آن حک شدهاست.
همچنین در مورد لعاب شیشهای مینا بر روی فلز؛ و در کاوشهایی که در نهاوند صورت گرفت یک جفت گوشواره طلا به دست آمدهاست که سبک زرگری آن به سده هفتم تا هشتم پیش از میلاد مربوط میباشد.
یکی از این نمونههای قدیمی بازوبندی از طلا به همراه میناکاریهای تزیین شده بر روی آن است که مربوط به دوران هخامنشیان است؛ در حال حاضر این اثر باستانی در موزه ویکتوریا و آلبرت لندن نگهداری میشود.
بشقاب های ساسانی که در ارمنستان کشف شده در موزه هنرهای اسلامی برلین و در موزه متروپولیتن نیویورک نگهداری میشوند، نمونههای از آثار باستانی میناکاری ایرانی هستند همچنین در موزه آرمیتاژ سن پترزبورگ و موزههای انگلستان و فرانسه نیز آثار دیگری از میناکاری ایرانی موجود است.
این هنر با وجود تمام توجهی که به آن می شود، ظرفیت های نهفته بسیاری در دل خود دارد که توجه به آن نه تنها به رشد این هنر چند هزار ساله و حفظ آن کمک می کند، بلکه با ایجاد اشتغال برای هنرجویان، ارزآوری زیادی برای کشور به همراه دارد.
انتهای پیام/
منبع: دانا
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.dana.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «دانا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۱۲۹۴۷۱۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
نگاهی به یک نمایشگاه هنری قرآنی/ مسؤولیتی که امید را زنده میکند
به گزارش خبرنگار مهر، هنرهای سنتی به ویژه خوشنویسی، هنری نیست که هنرمند در آن ظرف چند سال بتواند به درجه استادی برسد و این مهم دههها طول میکشد اما در کشورمان ایران، هنرمندانی داریم که تمام عمر خود را صرف هنری کردهاند که نتیجه آن میتواند کتابت کلمات نورانی قرآن مجید باشد. امروزه آیات قرآن کریم به عنوان یکی از محورهای اصلی در خوشنویسی به کار میرود و در میان خوشنویسان کمتر کسی را میتوان یافت که بخشی از قرآن کریم یا تمام آن را در قالبهای گوناگون ترسیم نکرده باشد. خط خوش و خوشنویسی هنری است که همیشه توأمان با قرآن بوده است و یکی از والاترین هنرهای قرآنی به حساب میآید، همچنان که از پیامبر رحمت نقل شده است: «هر کس آیه بسم الله الرحمن الرحیم را برای بزرگداشت خداوند به خطی خوش بنویسد، بخشیده خواهد شد.» (منیه المرید، ص ۳۵۱)
در ابتدای جریان نگارش قرآن، تنها خط مورد استفاده «خط کوفی» بود اما به تدریج و با ورود اقوام مختلف با فرهنگها و خطهای متفاوت، تنوعی در تعداد و انواع خط قرآنی به وجود آمد و امروزه قرآن کریم با خطوط «نسخ»، «نستعلیق»، «ثلث»، «ریحان»، «معلی» و … به نگارش در میآید. علاوه بر نگارش مرسوم قرآن بر روی کاغذ که به صورت کتاب و جزوه عرضه میشود، نگارش قرآن روی سنگ، چوب، شیشه و اشیای دیگر و نیز ساخت تابلوهای قرآنی با آمیزهایی از هنرهای گوناگون چون «تذهیب»، «نگارگری»، «معرق کاری»، «منبت کاری» و … هم در جامعه هنری ما مرسوم شده است.
تاثیرات یک نمایشگاه تخصصی بر رشد هنرهای قرآنی
در میان برگزاری نمایشگاههای مختلف هنری که برگزار میشوند، کمتر پیش آمده توجهی ویژه به خوشنویسی و به ویژه خوشنویسی قرآنی شود. البته برگزاری نمایشگاههای سالانه قرآن کریم که در ماه مبارک رمضان برگزار میشوند، محملی برای گردهمایی هنرمندان قرآنی در کنار ناشران و نمایش برخی آثار آن هنرمندان است اما آن نمایشگاهها به صورت ویژه نتوانسته اند از ظرفیت هنرهای قرآنی استفاده کنند.
یدالله کابلی هنرمند و استاد پیشکسوت خوشنویسی با اشاره به برگزاری نخستین دورههای نمایشگاههای قرآن، گفت: در آن سالها در اولین و دومین دوره برگزاری نمایشگاه قرآن شاهد آن بودیم که این نمایشگاه با محوریت خط و خوشنویسی برگزار میشد اما کم کم در دورههای بعد صور قرآنی و فروشگاههای نشر قرآن افزوده شدند و در نهایت کار به جایی رسید که خط و خوشنویسی کنار گذاشته شد.
جسته و گریخته نمایشگاههایی با عناوین «تذهیب و هنرهای قرآنی» نیز در مراکز دانشگاهی همچون بنیاد ایرانشناسی برگزار میشود اما همگی اصل مطلب را در نمایشی کامل و جذاب ادا نمیکنند. شاید بتوان گفت نمایشگاه «روایت باران» که ۳۱ فروردین ماه در فرهنگسرای نیاوران آغاز به کار کرد، یکی از منحصربه فردترین نمایشگاههای مبتنی بر هنر قرآنی؛ خوشنویسی سنتی باشد و میتوان نمونهای جذاب از جلوههای هنرهای قرآنی را در این نمایشگاه مشاهده کرد؛ نمایشگاهی که متشکل از آثار قدیمی و جدید از هنرمندان بهنام و بزرگ خوشنویس و خطاط در کنار هنرمندان جوان و کاربلد این حوزه است.
غلامحسین امیرخانی، محمد سلحشور، یدالله کابلی، علیاشرف صندوقآبادی، محمدعلی گرجستانی، علیرضا کدخدایی، عبدالصمد صمدی، محمد علی قربانی، رضا مافی، علیرضا اسکندری، مجتبی سبزه، احمد پیلهچی، فتحعلی واشقانی فراهانی، احمد شفیعیها، رسول مرادی، غلامرضا راهپیما، ذبیحالله لولوئیمهر، عارف براتی، علی تَن، عبدالحسین قزوینی، علیاکبر پگاه، سیدرسول آقامیری، سمیه ولیان، مهرک عبدالصالحی، زهرا عینکزاده، هادی هنردوست، فرشته احمدی، فاطمه نظری، مریم فیضپور، طاهره الله دادیان، محمد ارزگانی، محمدجواد شکوهیفر، پیمان پیروی، برنا فرخنسب، مرضیه منیری، حسین بدیعی نامقی، الهام دهقان، مریم مرتضایی، هومان بابا اولادی، سمیه جوادیان، جواد لنگری، مجتبی ابراهیمی، سید مرتضی جعفری، اسماعیل نبهانی، خسرو شیرچی، افسانه زهری، کوروش مظفربیگی، ابوالفضل خزاعی، محمد خزاعی، خدیجه فلاحی، پیمان سادات نژاد، محمد مدعالی، علیرضا زندی، رقیه ترکمنها، پیمان پیروی، مجید رجایی، محمدصادق احدپور، سیفالله مجیدی، مصطفی، عزیزاللهی، سحر فرید، گوهر همایی، زهرا میرزایی، علی مهری، اعظم علیزاده نیک، شهربانو نجفی، مینا موسوی، فرامرز تیمور نژاد، معصومه بختیاری، نیما حسن پور، زهرا باقرنژاد، زهرا عظیمی، علی گنجی، وحید احمدزاده، صفر نورزاده، علی قربانی حکیم، علیرضا قندالی، پوریا منصورزاده، نرگس بیگمرادی، غلامرضا سپهری، ازهار شرکا، عبدالله کلهری، رضا ظریفیان، مصطفی تاجیان، نفیسه تقوی، مسعود سعادت، کمال سلیمانیان، سمیرا بصیریکیا، رضا زدوار، نسیبه هادیپور، زهرا حاج ابراهیمی، نوشین شمعریز، انسیه ادیب، ساناز راجی، حکیمه یزدانپرست، احمد ابوطالبیان، غفار قنبرپور، غلامرضا یادگار، سیدعلی فخاری، محسن میرحسینی، مهرناز قربانپور، مهرناز قربانپور، فاطمه کاظمی، بهادر پگاه، میرحیدر موسوی، حمید احمدی، علی آقا حسینی، رضا مقدم، اعظم ابهرچایی، طیبه ارزندریانی، افسانه شهبازی، محمود رحیمی عهد، حسین غلامی و سهیلا لشگری، هنرمندانی هستند که آثارشان توسط شورای هنری نگارخانه ترانه باران که به صورت تخصصی به هنرهای قرآنی به ویژه خوشنویسی میپردازد، انتخاب شده است.
فراخوان دریافت آثار این نمایشگاه، دی ماه ۱۴۰۲ اعلام شد. بعد از آن، ۲ نشست شورای هنری و انتخاب آثار نمایشگاه «روایت باران» برگزار و در نهایت نیز ۳۱ فروردین ماه ۱۴۰۳ نمایشگاه، افتتاح شد.
در این نمایشگاه، آثار قرآنی در بخشهای کتابت، قطعه، سطر، حجم، چلیپا، خط نقاشی، حجم و … در ۲ بخش هنرمندان معاصر و بخش قدما به نمایش درآمده است. در نیم طبقه فوقانی گالری اصلی فرهنگسرای نیاوران، مجموعهای از آثار تاریخی نمایش داده شده که از آن جمله میتوان به خط کوفی دوران اولیه اسلامی و خطوطی با قدمت قرن دوم و سوم هجری اشاره کرد. همچنین از دوره قاجار نیز چندین اثر در معرض دید عموم گذاشته شده است. در میان آثار، برخی آثار خط نقاشی و سیاه مشق رضا مافی نیز دیده میشوند که خوشنویسی سنتی را با شیوههای نقاشی مدرن تلفیق کرده بود.
لزوم حمایت عملیتر دولت از هنرهای قرآنی
نمایشگاه هنرهای قرآنی «روایت باران» اولین قدم از جریانی است که در بخش خصوصی انجام میشود و ارزشمند است که قطعاً باید تقویت شود. بر اساس گفته صاحبنظران دینی و هنری، اگر بخواهیم فرهنگ قرآنی در جامعه همهگیر شود باید با زبان هنر آن را نشر داد، چون بسیار نافذتر است و جلوههای بهتر و تأثیرگذارتر دارد. در واقع اگر قرآن و مفاهیم قرآنی با زبان و شیوه هنرمندانه ارایه شود، قطعاً تاثیر بهسزایی دارد که باید از سوی مراکز فرهنگی و هنری ذیربط مورد حمایت قرار گیرد. اختصاص بخش کوچکی از بودجه سازمانها و نهادها به خرید آثار هنری و آثار قرآنی، یکی از راههای حمایتی در این عرصه خواهد بود اما این طرح برای اجرایی شدن فراز و فرودهای بسیاری را پشت سر گذاشته است.
همچنان که علی اشرف صندوق آبادی هنرمند باسابقه خوشنویس در این مورد گفت: وقتی قانون شود که درصدی از بودجه یک سازمان به خرید آثار هنری اختصاص پیدا کند اما خریدی نبینیم، مشکل از مدیریت آن است؛ یعنی وقتی هیچ خریدی جدی انجام نشده به نظرم مشکل مدیریتی است و بهتر است دولت، دست کارآفرینان را باز بگذارد.
به گفته صندوق آبادی که عضو شورای نمایشگاه «روایت باران» است، نگاه در این نمایشگاه این است که دولت، حمایتی عملیتر را ایفا کند تا بتوانیم از هنرمندانی که فعال هستند، حمایت بیشتری کنیم.
چطور به حضور هنرمندان قرآنی امید داشته باشیم؟
نکته مهم بعدی، توجه تخصصی به آثار هنری قرآنی چه در بعد فرهنگی و چه در بعد اقتصادی است که بیش از گذشته جلوهگر شده است و در این عرصه باید هنرمندانی که در عرصه هنرهای قرآنی فعالیت میکنند، دیده و به جامعه ملی و بین المللی معرفی شوند که این روند، مسؤولیت متولیان امر همچون وزیر فرهنگی و ارشاد اسلامی، مدیرعامل صندوق اعتباری هنر و دیگر مدیران مسؤول ذیربط را بیشتر میکند. اگر اکنون به هنرمندان فعال در عرصه کتابت و هنرهای قرآنی توجه نداشته باشیم، با توجه به شرایط جامعه و وضعیت اقتصاد هنر چگونه میتوانیم چند سال دیگر به حضور و فعالیت این هنرمندان در زمینه قرآن امید داشته باشیم؟ شاید کم کم هنرهای قرآنی که حتماً مهمترین منبع اقتصاد فرهنگی کشورمان محسوب میشود، با کم توجهی به سمت کمرنگ شدن پیش رود. توجه به اقتصاد و سرمایه گذاری در این حوزه در توسعه و ترویج هنرهای قرآنی تاثیر مستقیم و بهسزایی دارد؛ همچنان که نمیتوان از این مهم چشم پوشی کرد که نسخ خطی قرآن این قابلیت را دارند که رکورد فروش آثار را در اکسپوها و حراجیها جابهجا کنند.
کد خبر 6099777